Petrol piyasasının iki büyük ülkesi olan Suudi Arabistan ve Rusya arasındaki anlaşmazlık küresel ekonomi ve piyasalarda sert düşüş yaşanmasına neden oldu…
Brent petrol fiyatları dünya piyasalarında %30 azalarak 1991’den bu yana en düşük düzey olan 31 dolara kadar geriledi. Gerilemeye neden olan olaylar zinciri OPEC+ kurumun (OPEC ve üye olmayan Rusya ve Kazakistan’ın oluşturduğu grup) Korona virüsü salgını sonrası gerileyen petrol talebine önlem olarak Suudiler ve Rusya’nın 6 Mart’ta petrol arzının kısıtlanması konusunda anlaşmazlığa düşmesi ile başladı. Suudi Arabistan Rusya’nın Mart sonunda geçerliliği dolacak arz kotalarının daha da kısıtlanması talebini kabul etmemesi üzerine 7 Mart’ta rest çekerek; halen 9,7 milyon varil olan günlük petrol üretimini 10 milyon varilin üzerine çıkaracağını açıkladı.
Bunun üzerine Suudi Arabistan piyasalarda "petrol savaşı" olarak algılanan bir karar aldı. Ülke cumartesi günü sürpriz bir hamleyle 30 yılı aşkın süredir görülen en büyük fiyat indirimine gideceğini ve ülkenin petrol şirketi Saudi Aramco açıklama yaparak Asya, Avrupa ve ABD’ye benzeri görülmemiş fiyatlar sunacağını duyurdu.
Brent ve Amerikan tipi ham petrol fiyatları pazartesi günü sırasıyla yüzde 31 ve yüzde 34’e varan günlük düşüşlerle 1991’deki Körfez Savaşı’ndan bu yana en sert çöküşü yaşadı.
Peki Rusya ekonomisi bu duruma nasıl tepki verdi?
Petrol fiyatları çakılırken Rusya'nın para birimi olan Ruble de %10’a yakın değer kaybetti. Öte yandan, Rus kamu petrol tekeli Rosneft, S. Arabistan’ın restine rest çekerek Nisan’da üretimi artırmayı planladığını açıkladı ve ayrıca Rusya Enerji Bakanı Alexander Novak da, Rus şirketlerin petrol arzını günde 500,000 varil artırabileceğini açıkladı.
Rosneft'in bu kararla Kremlin'in talimatlarına uyduğu konusunda şüphe duymaya sebep yok. Şirket CEO'su Igor Sechin, Devlet Başkanı Vladimir Putin'in yakın dostu ve destekçisi ve aynı zamanda Suudi Arabistan ya da Petrol İhraç Eden Ülkeler Topluluğu'nun (OPEC) diğer bir üyesi ile iş birliğine gidilmesine en fazla muhalefet edenlerden biri konumunda. Durum biraz daha net dimi?
Rusya nereye kadar dayanabilir?
Üretimin artırılması, düşük fiyatlardan meydana gelebilecek kaybın bir kısmını giderebilir, ancak Rusya ayrıca fiyatlardaki düşüşü dengelemek ve rubleyi desteklemek için 150 milyar dolarlık büyüklüğe ulaşan Refah Fonu'nu kullanmaya hazır. Fakat Maliye Bakanlığı, bu rezervlerin 25 ila 30 dolar arasındaki petrol fiyatından kaynaklanacak kayıpları "altı ila 10 yıllık bir dönem" için karşılayabileceğini bildirdi. Ruslar bu konuda hazırız mesajı verse bile Avrupalılar güvenli bölgelere çoktan kaçmış durumda.
Küresel Ekonominin ve Piyasalarda Türkiye’ye karşı ne durumda?
Petrol piyasasının iki büyük ülkesi olan Suudi Arabistan ve Rusya arasındaki anlaşmazlık küresel ekonomi ve piyasalarda sert düşüş yaşanmasına neden oldu. Bu düşüş Türkiye’ye de yansıdı ve Türk varlıkları hızlı gerileme kaydetti. Piyasaların karışmasıyla yatırımcılar güvenli liman olarak bilinen varlıklara yönelince euro da değer kazandı. Avrupa borsasının değeri sonucunda Türkiye'de euro 7 TL’yi aşarak yaklaşık son iki yılın en yüksek seviyesini gördü. Bu durum varildeki sert düşüşten dolayı Türkiye’de benzinde 60 kuruş indirim yapıldı. Akıllara şu soru gelmiyor mu? Petrolde %30 indirim olurken totemlerin fiyat bandında neden 60 kuruş yapıldı !
Petrol şirketlerinin aldıkları kredileri bu fiyatlarla geri ödeyemeyeceği endişeleri enerji şirketlerinin hisse fiyatlarına yansıdı. Fakat kendi içinde Avrupa borsasındaki şirketlerin hisse değerleri de çok sert düşüşler oldu. Avrupa’daki enerji şirketlerini izleyen endekste günlük düşüş yüzde 14 ile 17’leri buldu. Sadece enerji şirketleri değil diğer sektörlerdeki şirketlerin hisseleri de hızla geriledi.
ABD Başkanı Donald Trump'ın , pazartesi günü yaptığı açıklamada, ekonomiyi desteklemek için alacakları önlemleri salı günü açıklayacağını söylemesi ile Japonya Başbakanı Shinzo Abe'nin , ülkesinde benzer destekler için 4.1 milyar dolar ayırdıklarını açıklaması üzerine petrol fiyatları hızlı yükseldi. Son yıllarda ABD’nin petrol üretiminin grafiğine bakarsak yanlarına destekçi ülke arayışında olmasının gerekliliğini görüyoruz.
Korona virüsünün tüm dünyayı ve insanlığı tehdit eden bir salgın haline gelme riskinin yükselmesi , kara ile hava ulaşımının fazlasıyla kısıtlanmasının petrole olan talebi azaltmasıyla birlikte petrol fiyatlarının kısa vadede eski günlerine dönme ihtimali oldukça düşük görünüyor…